nr4 • 2013 • Verborgene die bij ons zijt
maart 2013 (jaargang 27 nr. 4)
W.J. Dekker
Verborgene die bij ons zijt
Het zal waar zijn dat God in het leven van velen geen enkele rol meer speelt en in die zin afwezig is, wij geloven nochtans dat Hij in deze wereld aanwezig is. Op een manier die voor ons mensen weliswaar niet meteen waarneembaar, maar ondertussen wel reëel is. We moeten er ook niet aan denken dat God niet of niet meer aanwezig is. Omdat alleen Hij ons echte houvast is in dit kwetsbare en gebroken bestaan. We geloven dat ons leven door Hem omgeven en gedragen wordt en verlangen ernaar om dit (opnieuw) te ervaren. We vinden het bij tijden lastig om Gods nabijheid te ervaren en om zijn aanwezigheid waar te nemen. Of het lukt ons gewoon helemaal niet meer. En dat laatste lijkt meer en meer het geval.
Deze verlegenheid of aanvechting is misschien helemaal niet zo nieuw. Komen we die in de Bijbel zelf ook niet tegen? Wel nieuw is dat het verlangen om weer iets van God zelf te kunnen zien leeft in een wereld die de voorbije eeuwen cultuur-historisch gezien ingrijpend veranderd is. We kunnen zeggen dat we sinds de Verlichting leven onder een gesloten hemel, in een onttoverde wereld. Daarmee bedoelen we dat we onze werkelijkheid niet langer verbinden met die van God. In de tijd van de Bijbel en tot diep in de Middeleeuwen geloofden we dat onze werkelijkheid omgeven en gedragen werd door de werkelijkheid van God. Hij gaf overal voor ieder toegankelijke blijken van zijn macht, goedheid en zorg. In de natuur, in de geschiedenis, in het leven van mensen persoonlijk. Vandaag zien we de wereld van God en de onze gescheiden. Sinds we weten hoe de wereld in elkaar zit, is God overbodig. En áls God al bestaat, dan bevindt Hij zich ergens wat we hemel kunnen noemen. Kortom, we zijn God als de persoonlijke God die om ons geeft en zich met ons bemoeit kwijtgeraakt en daarmee onze eerste naïviteit. Het heeft er veel van weg dat ook nu de wal het schip keert. In deze van God losgeraakte wereld leeft het verlangen naar de ervaring van God en naar de ervaring van ons gedragen weten, zeg maar naar een tweede naïviteit. Maar de spannende vraag is hoe we leren onze onttoverde wereld weer te verbinden met die van God? Dat is nog niet zo eenvoudig. Want als we dan iets van God en van zijn zorg en leiding ervaren, is er soms meteen weer de tegenstem die deze ervaring ‘weg verklaart’ op grond van psychologische of neurowetenschappelijke inzichten of welke inzichten ook.
Tegen deze achtergrond bezinnen we ons op de aanwezigheid van God, in het besef dat we dat doen in een geseculariseerde, van-God-losgeraakte context die op het punt van de werkelijkheidsbeleving diepgaand verschilt van die van bijvoorbeeld Afrika en Midden-Amerika. Met deze heel bepaalde context zullen we moeten rekenen. Wanneer we dan ook nog bedenken a) wat de aard is van Gods openbaring (indirect en daarom meerduidig), b) dat God in zijn openbaring toch ook de Verborgene blijft, en c) wij zondige mensen zijn en God daarom eigenlijk helemaal niet zien zitten, is wel duidelijk dat we met de vraag naar Gods aanwezigheid, en hoe die opnieuw op het spoor te komen, nog niet zomaar klaar zijn.
Ds. Willem Jan Dekker is predikant (PKN) te Amersfoort en voorzitter van de redactie van Kontekstueel. Mailadres: