nr4 • 2022 • Met de boom des levens
36e jaargang nr. 4 (maart 2022)
thema: De bedoeling van de verbeelding
Daniël Maassen van den Brink
Met de boom des levens
Matteüs 3:13-17
In ons kerkgebouw in Well (Gld.) bevindt zich een prachtig gebrandschilderd raam dat de doop van Jezus verbeeldt. Op de afbeelding zie je een deel van dit raam. Als je in het kerkgebouw komt, kan het je bijna niet ontgaan: groot en zichtbaar aanwezig in het koorgedeelte.
De geschiedenis over de doop van de Heer is niet onbekend. Maar wanneer je het verhaal door middel van dit raam tot je laat spreken, dan stuurt het je naar voor en naar achteren in de Bijbel. Hoe beelden allerlei associaties kunnen oproepen, en in zichzelf ook uitingen van associaties zijn die verhalen eerder al hebben opgeroepen! Een meerwaarde in het vatten van gebeurtenissen die niet op zichzelf staan, maar (blijkbaar) ook ons bepalen in onze levenshouding.
De doop van de Heer
Niet zichtbaar is de duif, de heilige Geest, die helemaal bovenaan het raam uit de hoge neerdaalt. ‘Zodra Jezus gedoopt was en uit het water omhoogkwam, opende de hemel zich voor Hem en zag Hij hoe de Geest van God als een duif op Hem neerdaalde.’ (Mat. 3:16) Zichtbaar op de afbeelding is het midden van het raam, waar het eigenlijke gebeuren zich afspeelt: Johannes de Doper die Jezus doopt, staand en knielend in het water van de Jordaan. ‘Toen kwam Jezus vanuit Galilea naar de Jordaan om door Johannes gedoopt te worden. Johannes probeerde Hem tegen te houden met de woorden: “Ik zou door U gedoopt moeten worden, en dan komt U naar mij?” Maar Jezus antwoordde: “Toch moet je het doen, want zo dienen wij de gerechtigheid geheel en al tot vervulling te brengen.” Toen deed Johannes het.’ (Mat. 3:13-15 NBV21) Er gebeurt veel in het raam. Om maar iets te noemen: Johannes doopt met zijn rechterhand: de ‘goede’ kant. Een verwijzing naar Jezus die Gods rechterhand is. En ook de kleuren van de gewaden spreken boekdelen.
De boom
Maar wat nog meer, of vooral opvalt, is de boom, geplant aan stromend water. Het zal geen toeval zijn dat de maker van dit raam op de achtergrond een boom heeft geplaatst. Niet voor niets zegt Johannes vlak hiervoor namelijk tegen de mensen die hij doopt dat iedere boom die geen draagt zal worden omgehakt en in het vuur geworpen (Mat. 3:10). Dit roept Psalm 1 bij ons op, waar de psalmist zingt over de mens die gelukkig is wanneer hij is als een boom, geplant aan stromend water. Op tijd draagt hij vrucht, zijn bladeren verdorren niet. Alles wat hij doet komt tot bloei.
Christus als levensboom
Het beeld van de boom verwijst ons ook naar andere plaatsen in de Bijbel. Allereerst naar het begin, naar Genesis, waar we lezen over de mens die van de levensboom eet, die midden in de tuin van Eden staat. De mens stort er zichzelf mee in het ongeluk. Vervolgens ook naar het einde, naar Openbaring. Daar gaat het er juist over dat je gelukkig bent wanneer je deelhebt aan de levensboom. En met de boodschap van Openbaring in ons achterhoofd, waarin het gaat over Jezus Christus die in de toekomst zal regeren over heel het heelal, verwijst de boom ons vooral naar Hem: Hij is het die ons het ware leven geeft, aan Hem moeten we deelhebben.
Prachtig hoe het gebrandschilderde raam uitbeeldt dat de boom opkomt uit Jezus: Hij draagt hem op zijn rug. ‘Met de boom des levens | wegend op zijn rug | droeg de Here Jezus | Gode goede vrucht.’ (LB 547) En Jezus draagt de boom niet alleen om leven te geven, de boom verwijst naar Hem die ook zelf de boom des levens is. Jezus is als een volmaakte boom die geplant staat aan water. Hij droeg op tijd vrucht door als God geboren te worden als mens, te sterven aan het kruis en op te staan uit de dood, zodat wij daar de vruchten van kunnen plukken: die van het goede, hemelse leven.
Vruchtdragend
Door die ene boom op dat raam – hoewel niet zichtbaar in de geschiedenis van de doop van de Heer, zoals we daar in de Bijbel over lezen – is Jezus’ doop nu niet meer een gebeuren op zich. Plotseling bevat het ook een directe oproep aan ons: draag ook jij als gedoopte vrucht als een boom, door te leven vanuit de goede bron. Draag in navolging van Jezus vrucht en doe dat met de Geest die Hij niet alleen zelf ontving, maar op zijn beurt ook aan ons doorgaf om als bomen vrucht te dragen. De praktijk leert ons helaas dat we vaak verkeerd wortelschieten, en er uit onszelf doods bij staan, klaar om omgehakt en in het vuur geworpen te worden. En zo nu en dan is de ervaring misschien ook dat het vrucht dragen ook boom dragen betekent: kruis dragen. Maar het is onze Heer Jezus die ons schrale vrucht dragen opvangt en onze kruisbomen op zich neemt. Door Hem zal de Vader ook over ons zeggen: dit is mijn geliefde zoon [/dochter], in hem [/haar] vind ik vreugde (zie Mat. 3:17). Zaak dus om de vruchten te plukken van levensboom Jezus, zodat wij als bomen vast geworteld staan en de Geest ons een vruchtvol leven laat leiden.
D. Maassen van den Brink is predikant van de Hervormde Gemeente Well-Ammerzoden.
Mailadres:
- Hits: 851