nr4 • 2020 • Redactief
34e jaargang nr. 4 (maart 2020)
thema: 75 jaar bevrijding
Jeroen Hagendijk
Redactief
Dit nummer van Kontekstueel staat volledig in het teken van 75 jaar bevrijding, dat we straks begin mei vieren. Bewegend tussen kerk en maatschappij en bewegend tussen toen en nu hebben wij twee brandpunten voor dit thema uitgekozen. Het eerste brandpunt is het pamflet ‘Bijna te laat!’ van de hervormde dominee J. Koopmans. Het illegale pamflet werd in 1940 verspreid in Nederland en keert zich tegen de zogenaamde Ariërverklaring, waarmee de Duitse bezetter in kaart wilde brengen wie Joods was en wie niet. De verklaring werd door velen (domweg?) ondertekend, ook door christenen.
Het tweede brandpunt voor dit nummer is de preek die dominee K.H. Miskotte in 1945 in een dankdienst voor de bevrijding hield. In die preek sprak hij naar aanleiding van Psalm 92 met het oog op de ondergang van het Derde Rijk dat ‘Gods vijanden vergaan’.
Historicus George Harinck bijt de spits af door de historische context te duiden. Wat was de rol van de kerken in de maatschappij voor en tijdens de bezetting? Ons redactielid Niels den Hertog, die onlangs promoveerde op Koopmans, bespreekt met ons het pamflet uit 1940. Na enkele fragmenten van de preek van Miskotte, wikt en weegt John van Eck, oud-legerpredikant, de rol van de prediker. Preekt een dominee alleen voor de ekklesia, of ook voor het hele volk? En hoe doe je dit laatste dan? Wim Dekker bespreekt de preek van Miskotte en ziet dat het theologische klimaat is veranderd. Maken we nog mee dat Miskotte denkt vanuit de bijzondere openbaring, de uitverkiezing van één volk? En geloven we nog dat God de hele wereld(geschiedenis) in zijn hand houdt?
Een vijftal maatschappelijk en politiek betrokken christenen is gevraagd om de profetische stemmen van Koopmans en Miskotte in onze tijd te plaatsen. Hun achtergrond is divers en ook hun profetische stemmen klinken behoorlijk verschillend. Opvallend is dat de naam van Thierry Baudet twee keer wordt genoemd, zowel afkeurend als instemmend! U bent dus overgeleverd aan uw eigen oordeelsvermogen. Mocht u toch behoefte hebben aan iets meer redactionele wegwijs, dan kunt u terecht bij onze chroniqueur Piet de Jong. Hij beschrijft onze tijden eveneens in het licht van de bevrijding. Hoe staat het er nu eigenlijk voor als blijkt dat de bevrijders (met ‘America first’ en brexit) zich van óns bevrijden? Misschien niet al te best. Ook bij hem fietst de naam Baudet nog even langs.
Niels den Hertog behandelt in de rubriek Laatst geboekt het veelbesproken boek van Rutger Bregman: De meeste mensen deugen. Een goed boek vond ik persoonlijk, maar had de kerk hier geen andere ideeën over? Hield de christelijke traditie er niet een geheel eigen vocabulaire op na, als het gaat over de antropologie?
Tot slot nog een klein beetje reclame, voor als u na het lezen van dit nummer nog geen genoeg had van Koopmans. Op zondag 3 mei zal in de Noorderkerk te Amsterdam ds. Koopmans worden herdacht. De kerkdienst op 3 mei begint op 10.00 uur, met dr. Niels den Hertog en ds. Johan Visser als voorgangers. Na afloop wordt de Jan Koopmanskamer symbolisch in gebruik genomen door een lid van de familie Koopmans. De Noorderkerk kunt u vinden aan de Noordermarkt te Amsterdam. Zie voor meer informatie: noorderkerk.nl
N.B. Deze website meldt dat de diensten i.v.m. Corona niet toegankelijk zijn en alleen via internet te volgen.
J.J. Hagendijk is predikant van de Hervormde Gemeente Willige Langerak en eindredacteur van Kontekstueel.
Mailadres:
- Hits: 6087