nr4 • 2020 • Bijbelstudie
34e jaargang nr. 4 (maart 2020)
thema: 75 jaar bevrijding
Alette Zeeman-van de Water
Geroepen om vrij te zijn
Galaten 5:1 en 13
Pietje is een vogeltje; een kanarie in een kooitje. De eigenaar zorgt goed voor hem, geeft hem op tijd zijn eten, verschoont het kooitje en hangt er leuke dingen in. Pietje lijkt gelukkig. Maar toch, hij is een gekooid vogeltje. Pietje is bedoeld om zijn vleugels uit te slaan, om vrij te zijn. Maar in plaats daarvan is hij aan gevangenschap gewend geraakt, hij weet niet anders meer. Als hij nu vrij gelaten zou worden, zou hij met zijn vrijheid geen raad weten. Hij zou letterlijk vogelvrij zijn.
De spanning tussen vrij zijn en gebonden zijn, dat is wat me raakt in Galaten 5. En wat tot uitdrukking komt in het bovenstaande voorbeeld. Ik zou de preek niet met dit verhaaltje willen beginnen, maar wil het er wel in verwerken.
Bevrijding
75 jaar bevrijding. Als ik nadenk over het thema ‘bevrijding’ blijf ik haken bij Galaten 5 vers 1 en 13: ‘U bent geroepen om vrij te zijn’. Passend bij de viering van 75 jaar vrijheid en een mooi thema om rond 4 en 5 mei over te preken. Een aanleiding om terug te denken aan een concrete bezetting en dankbaar te zijn voor de vrijheid in ons land. Wat betekent het voor de generaties van na de oorlog? We vieren straks 75 jaar bevrijding, maar wie heeft er nog enig idee wat het betekent om bevrijd te worden? Wat weten wij er nou van? We leven in een vrij land van welvaart en vrijheid van meningsuiting. We kunnen gaan en staan waar we willen. We weten niet beter.
Aan de ene kant is er dus direct herkenning en verbinding met de termen bevrijding en vrijheid. Maar aan de andere kant ook vervreemding, want als je niet weet van bezetting, wat weet je dan van de kracht van bevrijding?
Daarom kies ik er niet enkel voor om dit thema in te vullen rondom de Tweede Wereldoorlog. De tekst dwingt me er ook toe om het veel dichter bij te halen. Paulus leefde immers ook in een hele andere tijd. En daarom zou ik (erna) willen beginnen met iets van verlangen oproepen. De hoorder meenemen in de eerste lezing van de tekst en wat dit bij ons oproept.
Vrijheid
Ik vind het een fascinerende tekst: geroepen om vrij te zijn. Het roept verlangen bij me op: vrij zijn, heerlijk. Een verlangen wat ten diepste bij de meesten van ons zit. Zo vrij als een vogel in de lucht. Zeg nou zelf, het moet toch fantastisch zijn om je vleugels uit te slaan en weg te vliegen. Een verlangen om te gaan en te staan waar je wilt. Niets te moeten of te hoeven. Bij tijden verlangen we er allemaal naar om ongebonden te zijn.
In Galaten is het niet enkel een verlangen, maar in vers 13 is het een duidelijke oproep, met nadruk: júllie zijn geroepen om vrij te zijn. In contrast met anderen ligt er voor de Galaten een duidelijke opdracht: vrij zijn en die vrijheid niet misbruiken.
De grondslag van de bevrijding ligt in het werk van Christus (vers 1). Een lijn die loopt door heel de Schrift: de Heer is de Bevrijder. Hij is degene die de vrijheid voor ons verkregen heeft. Het is dus niet iets wat wij zomaar bezitten, maar wat Gód voor ons bewerkt, aan ons geeft. Vrijheid is genade. Wij mogen eruit leven.
Daarnaast wijst woordonderzoek uit dat vrijheid in de Bijbelse betekenis vaak in verhouding staat tot iets anders. Je bent vrij van iets. Dus vrij van zonden, niet meer gebonden aan verkeerde verlangens. In de Galatenbrief koppelt Paulus dit ook aan de besnijdenis en het houden van de joodse wet. Hij roept de Galaten op om te blijven in de vrijheid die ze nu hebben in hun geloof in Christus en niet opnieuw slaaf te worden van de wet. Jullie dragen geen juk meer. Gods Geest werkt in jullie.
Gebondenheid
We zijn gebonden aan onze eigen wil, aan ons eigen vlees; zoals Paulus dat aan de Galaten weergeeft. Dit zou ik willen concretiseren en breed insteken. Er kunnen veel dingen zijn die ons het gevoel geven niet vrij te zijn. De zondige dingen in ons leven, ‘werken van het vlees’, verslaving, onze eigen wil (vers 19). Maar ook andere dingen als financiële onzekerheid, relatie met medemensen, eenzaamheid, werkdruk, een slecht zelfbeeld, perfectionisme, ziekte en beperkingen.
Dit is ook een mooi moment om het voorbeeld van het kanariepietje in een kooitje in te brengen of er op terug te grijpen: aan vrijheid kun je gewend raken, maar aan gevangen en gekooid zijn ook. Ben je misschien ook zo’n gekooid vogeltje? Wat is dan jouw kooi? Wat is uw juk, de ballast die je meesjouwt en je gebonden houdt? Dingen die je on-vrij maken?
Om echt vrij te zijn, moet je los komen van verkeerde verlangens. De Geest in je laten werken. Dat kan betekenen dat je heel concreet dingen los moet laten, dingen anders moet gaan doen. Want onze eigen verlangens en de Geest kunnen niet samengaan. Wil je dan nog steeds vrij zijn?
Vrijheid in verbondenheid
Door Jezus is onze kooi ontsloten, de deur is opengezet. Jezus zelf is de Deur naar de vrijheid. Dan zijn we niet vogelvrij, maar veilig. We hebben de keus om uit onze kooi te vliegen. En daarom roept Hij ons op om vrij te zijn.
En de vrijheid in Christus is wat anders dan het dominante beeld van vrijheid in onze maatschappij. Het is geen autonomie en doen waar ík zin in heb. Echte vrijheid is niet dat je helemaal los bent van alles en iedereen, maar échte vrijheid ervaar je in verbondenheid met je Schepper.
Echte vrijheid vind je in een leven met God, verbonden aan Hem. Vrijheid in verbondenheid. Een christen is, in tegenstelling tot wat veel mensen denken, een vrij mens. God dienen en voor zijn aangezicht leven is pas ware vrijheid. Omdat we daarop gebouwd zijn. Het verlangen naar vrijheid hebben we meegenomen uit het paradijs. God heeft ons gemaakt om in relatie met Hem te leven, gericht op Hem. Dát is onze ware bestemming. We zijn pas vrij in relatie mét God en niet zonder God. In zo’n leven in vrijheid in verbondenheid kan de vrucht van de Geest groeien in ons leven (vers 22). Om zo in vrijheid steeds meer verlangend naar onze Heer toe te groeien.
Vandaag vieren we de vrijheid, dat doen we elke zondag. Voor onze vrijheid is gevochten. Het heeft een leven gekost. Dat van Jezus Christus. Hij stond op de eerste dag van de week op als teken dat Hij de dood overwon. Daarom mogen we elke zondag Bevrijdingsdag vieren met een hoofdletter B. Totdat Hij komt.
Alette Zeeman-van de Water MA is predikant-geestelijk verzorger, werkzaam in een drietal verpleeghuizen van De Riethorst Stromenland. Mailadres:
- Hits: 2010