nr3 • 2025 • Redactief
39e jaargang nr. 3 (mei 2025)
thema: Herbetovering. Om al uw tekens te verstaan
Rens de Ronde
Redactief
Vrijwel elke plaats is uitgerust met een of meerdere kerkgebouwen. Van historische dorpskerkjes tot functionele preekhallen, het landschap staat vol met gebouwen die naar het heilige verwijzen. Veel van die gebouwen hebben tegenwoordig echter een andere functie: ze zijn omgebouwd tot appartementencomplex, theater, café, sportschool of museum. Ik vraag me wel eens af wat die herbestemming te zeggen heeft. Leven we in een tijd van onttovering, waarin het heilige verdwijnt? Of is dat heilige veel meer verschoven, naar wat die nieuwe bestemmingsplannen ook maar representeren? Inmiddels lijkt de herbestemming van kerkgebouwen trouwens over zijn hoogtepunt heen. Onlangs nog klonk de noodkreet van kerken in Amsterdam-Zuidoost: geef ons de ruimte! En ook breder zien we als redactie allerlei nieuwe openingen naar het heilige. We zien regelmatig berichten dat jongeren zich wenden tot de Oosters-Orthodoxe Kerk, lezen dat Generatie Z geloviger is dan de millennials en horen in de kerk steeds vaker spreken over een geheiligde omgang met de schepping. Leven we in een tijd van herbetovering? Staan mensen steeds meer open voor het heilige, voor ‘God, misschien’ (Lieke Marsman)? En kunnen we daar zomaar in mee?
In dit nummer verkennen we de verschillende kanten van deze herbetovering. De inzet is een pleidooi van Jan Martijn Abrahamse voor ‘sacramentaliteit’, waarbij God de schepping omgeeft en doordringt. Mirjam Elbers daarentegen is kritisch op zo’n benadering. Is dat niet een knieval voor andere goden? ‘Schepping’ is toch iets anders dan de natuur? Dit onderscheid wordt weer opgepakt door Gijsbert van den Brink, die expliciet ingaat op de vraag of de term heiligheid wel met de natuur of eerder met de aarde verbonden kan en moet worden. Dick Wolters gaat aan de hand van zijn missionair werk in Amsterdam (een gebedscursus) in op heilige praktijken – en hij stelt dat het heilige veeleer gebeurt. Ten slotte neemt Willem Jan de Hek ons mee naar heilige plaatsen die een bijzondere aantrekkingskracht op mensen lijken uit te oefenen. Ook in de vaste rubrieken komt het thema terug. Lydia de Kok-Meeuse schrijft over het Heilige Jaar in de Rooms-Katholieke Kerk, Martine Oldhoff bespreekt het recente proefschrift van Eva van Urk en tenslotte reflecteert Gerard den Hertog in de kroniek op wat er gebeurt als (in mijn woorden) het heilige helemaal uit de samenleving verdwijnt.
Is de aarde heilig, en verdient die daarom intrinsiek bescherming? Of moet wat voor heilig doorgaat juist ontheiligd worden omwille van de verwondering? Is het heilige veel meer een gebeuren waar we niet over beschikken? Of vraagt het heilige juist om delen en openheid? Het nummer laat mij met meer vragen achter dan ik mee begon. Dat lijkt me een goed teken.
Nog een mededeling van huishoudelijke aard: Barbara Lamain heeft, na ruim vijf jaar redactiewerk, helaas besloten om de redactie te verlaten. We zeggen haar hartelijk dank voor alle werkzaamheden!
F.C. de Ronde is predikant in de Hervormde Gemeente Willige Langerak en eindredacteur van Kontekstueel.
Mailadres:
- Raadplegingen: 2