31e jaargang nr. 2 (nov. 2016)
thema: Helden
M. Blootens
Marilynne Robinson
Op een koude, stille zaterdag kook ik graag risotto. Ik snipper een uitje, snij een beetje knoflook en een zooitje paddestoelen. Ik schuif de risotto in de pan - even laten glanzen, een restje witte wijn en dan begint het grote roeren. Soulfood.
Soulfood is het type maaltijd dat vraagt om tijd en aandacht. Maar je krijgt er veel voor terug – troost, warmte, gezelschap en inspiratie.
Mijn held is op dit moment de schrijfster Marilynne Robinson. Haar boeken zijn mijn soulfood geworden in het afgelopen jaar. Geen hapklare brokken literair vermaak, maar trage verhalen die mijn ziel raken. Ze vragen om tijd en aandacht, soms meer dan ik heb. Maar de verhalen raken aan iets wat zich in mij beweegt. De personages uit de boeken van Robinson vertellen wat ik al vermoedde over God, maar in hun verhaal krijgt het een vorm waarin ik het beter begrijp.
Onder de duizenden fans van haar werk schaart zich president Obama. Hij regelde een persoonlijk en mooi interview met haar, waarin hij zegt: ‘The most important stuff I’ve learned I think I’ve learned from novels. It has to do with empathy. It has to do with being comfortable with the notion that the world is complicated and full of grays, but there’s still truth there to be found, and that you have to strive for that and work for that’.
Ik had het niet beter kunnen zeggen. De verhalen van Robinson beginnen in een fictief dorp in Iowa. John Ames, de oude dominee, schijft een brief aan zijn jonge zoon uit zijn tweede huwelijk. Hij wil zijn zoon zijn levensverhaal vertellen, maar daar is hij nu nog te jong voor. En John is te oud om te kunnen wachten tot de zoon volwassen is. John Ames is een overtuigd christen, maar dat betekent nog niet dat het makkelijk voor hem is. Hij zoekt naar hoe zijn geloof licht werpt op zijn eigen rommelige familiegeschiedenis. Hij zoekt hoe en waar God raakt aan de verhalen van alle mensen met wie hij verbonden is.
Robinson, die zich zeer heeft verdiept in het protestanstisme, heeft een zeldzaam talent. Het is het talent waar ik als predikant op hoop en in ieder geval hard voor werk. Robinson heeft het talent van het woord. In een interview met de BBC vertelt Robinson over de behoefte van de mens om zichzelf uit te drukken in taal. Het is de behoefte om iets te onthullen van wat er in ons omgaat. Dit onthullen heeft natuurlijk ook een theologische kant. Het is immers in woorden waarin God van zichzelf laat horen. In de Amsterdamse context waar ik werk, begrijpen mensen niet meteen wat ik bedoel als ik het heb over dat Woord met een hoofdletter. En juist in die puzzel rond de (on)verstaanbaarheid van het christelijk geloof werd Robinson mijn held.
In de verhalen die zij schrijft krijgen woorden als genade, verzoening, twijfel en aanvaarding een centrale plek. Niet als idee. Maar in personages die leven van genade, hopen op verzoening en overvallen worden door twijfel. Ze zijn zo menselijk en herkenbaar, ze lijken op alle mensen met wie ik verbonden ben. Die praten niet zo makkelijk over zoiets als genade, maar uit hun levensverhaal blijkt hoe ze er naar zoeken. De romans van Marilynne Robinson zijn de beste preek die ik in jaren heb gehoord. Dus ik zou zeggen; neem de tijd voor wat soulfood. Schenk een goed glas wijn in en stap in de wereld van dominee John Ames. Ik ben ondertussen één van hen.
Ds. Marleen Blootens is predikant (PKN) in de Elthetokerk in Amsterdam-Oost. Mailadres:
- Hits: 3284